Fietsversnellingen
Eén van de voordelen van versnellingen op de fiets is dat je langzamer en sneller kan fietsen met het zelfde aantal trapbewegingen. Verder zijn versnellingen ook erg handig als je veel gewicht op je fiets hebt zoals het geval is bij kinderen op zitjes op de fiets, als je fiets met een bakfiets en als je een aanhanger aan de fiets hebt (zowel fietskarren als fietsaanhangers) en ook op tandems kun je eigenlijk niet zonder versnellingen.
Werking versnelling fiets
Een eenvoudige versnelling (naafversnelling) bestaat uit twee tandwielen die een verschillend formaat hebben. Beide tandwielen hebben op de rand tanden waar de ketting overheen loopt. Als nu bijvoorbeeld het kleinere tandwiel 25 x moet draaien om het grotere tandwiel 1 keer te laten ronddraaien, is de verhouding 25:1. Dit noemt men de overbrengingsverhouding. Als de overbrengingsverhouding 1:1 is, oftewel beide tandwielen zijn even groot, dan is de fiets heel langzaam. Hoe groter het verschil tussen de tandwielen hoe sneller de fiets is. Op een fiets met veel versnellingen (24 bijvoorbeeld) zijn er meerdere tandwielen die met elkaar verbonden zijn en die allemaal draaien op het moment dat er getrapt wordt op de fietspedalen (derailleur). De kleinere tandwielen zitten bij het achterwiel, waardoor het wiel dus veel vaker moet ronddraaien dan wanneer jij een rondje op de trappers trapt. Daardoor wordt de fiets dus ook sneller.
Soorten versnellingen
Er zijn twee soorten versnellingen: naafversnelling op dit moment tot maximaal 8 versnellingen en een derailleur die maximaal 27 versnellingen heeft.
Naafversnelling
Een naafversnelling zit volledig verwerkt in de naaf van het achterwiel (zie foto) . Het grote voordeel hiervan is dat de ketting opgesloten zit in een behuizing en daardoor stof- en vochtvrij werkt. Bij een naafversnelling verandert niet de fietsketting van plaats, maar de tandwielen. Het veranderen van de versnelling doe je op het moment dat de ketting niet belast is (je trapt op dat moment dus niet). Zelfs bij stilstand kun je van versnelling veranderen. Het aantal versnellingen wat op dit moment leverbaar is op een fiets met een naafversnelling loopt van 2 tot 14. Het meest gangbare aantal versnellingen is 3, 5, 7 of 8. Er bestaat sinds 2007 ook een traploze naafversnelling, de NuVinci. De meningen hierover zijn nogal verschillend. Deze naafversnelling wordt meer bij elektrische fietsen gebruikt, dan bij gewone fietsen. De optie van 14 versnellingen als naafversnelling is een vrij dure. De Rohloff naafversnelling (14 versnellingsmogelijkheden) staat bekend als een hele goede versnelling. Deze versnelling wordt vrij vaak gebruikt op tandems.
De naaf van het achterwiel bevat soms, naast de versnellingsnaaf ook een remmechanisme en een dynamo. Qua remmen gaat het dan meestal om een trommelrem. De merken die je voor versnellingen het meest tegenkomt in fietsen zijn de Shimano en de Sturmey Archer.
Derailleur versnelling
Een derailleur is een versnelling waarbij de fietsketting van het ene tandrad wiel naar het andere gaat. Er zijn zowel voorderailleur als achterderailleur versnellingen. De meest gebruikte merken zijn Shimano, Campagnolo en SRAM. Op een fiets met een derailleur zijn er dus meerdere tandwielen met elkaar verbonden. Op het moment dat de fietser op de pedalen trapt, draaien ook alle tandwielen mee. Schakel je over naar een andere versnelling, dan zet je in feite de ketting op een ander tandwiel. Het overschakelen naar een andere versnelling gebeurt door middel van een palletje op je stuur. Als je deze verzet, zorg je ervoor dat de ketting iets omhoog wordt gewipt en de ketting vervolgens op een ander tandwiel komt te zitten.
Het is uiterst belangrijk dat een derailleur goed afgesteld staat. Is dat niet het geval, dan is de kans groot dat de ketting niet recht over de kettingwielen gaat. Dat zorgt ervoor dat alles gaat ratelen en het gevolg is dat er slijtage ontstaat. Een verkeerde afstelling kan er uiteindelijk er ook de oorzaak van zijn dat de ketting van de kettingwielen af raakt, waardoor het achterwiel nogal beschadigd kan raken.
Het verschil tussen een voorderailleur en een achterderailleur is dat de voorderailleur alleen een geleidebeugel is en niet onder spanning hoeft te staan, de achterderailleur is in feite het deel van de versnelling waar het overschakelen gebeurt.
